სცინტიგრაფია

ფარისებრი და პარათირეოიდული ჯირკვლების სცინტიგრაფია

ფარისებრი ჯირკვლის სცინტიგრაფია
ფარისებრი ჯირკვლის სცინტიგრაფია გამოიყენება ფარისებრი ჯირკვლის კვანძების, ჰიპერთირეოზის და ფარისებრი ჯირკვლის სიმსივნის მეტასტაზების შესაფასებლად. ამ გამოკვლევისთვის გამოიყენება რადიოაქტიური ნივთიერებები, როგორებიცაა:

• ტექნეციუმ-99მ პერთტქნეტატი (Tc-99m) – ფართოდ გამოიყენება, რადგან ფარისებრი ჯირკვლის მიერ  მისი ჩართვა, იოდის ჩართვის მსგავსია.

• იოდი-123 (I-123) – უპირატესობას ანიჭებენ ფუნქციური შეფასებისთვის, რადგან უკეთესად ასახავს იოდის მეტაბოლიზმს.

• იოდი-131 (I-131) – ძირითადად გამოიყენება მკურნალობის შემდგომი ვიზუალიზაციისთვის ფარისებრი ჯირკვლის სიმსივნის მქონე პაციენტებში.

ჩვენებები:

• ცხელი (ჰიპერფუნქციური) და ცივი (არააქტიური) კვანძების დიფერენცირება

• ჰიპერთირეოზის შეფასება (მაგ., გრეივსის დაავადება, ტოქსიკური მრავალკვანძოვანი ჩიყვი)

• თირეოიდექტომიის შემდგომი მონიტორინგი ფარისებრი ჯირკვლის სიმსივნის მქონე პაციენტებში

ინტერპრეტაცია:

• ცხელი კვანძი – მომატებული ჩართვა, როგორც წესი, კეთილთვისებიანი.

• ცივი კვანძი – შემცირებული ჩართვა, საჭიროებს დამატებით კვლევას.

• დიფუზურად მომატებული ჩართვა – დამახასიათებელია გრეივსის დაავადებისთვის.

• ფოკალურად მომატებული ჩართვა – დამახასიათებელია ტოქსიკური მრავალკვანძოვანი ჩიყვისთვის.

• დიფუზურად შემცირებული ჩართვა- დამახასიათებელია თირეოიდიტების დროს. 

პარათირეოიდული ჯირკვლის სცინტიგრაფია

პარათირეოიდული ჯირკვლის სცინტიგრაფია გამოიყენება პარათირეოიდული ადენომების ან ჰიპერპლაზიის გამოსავლენად, პირველადი ან მეორადი ჰიპერპარათირეოზის დროს. ყველაზე ხშირად გამოყენებული რადიოფარმაკოლოგიური ნივთიერებაა Tc-99m სესტამიბი, რომელიც განსაკუთრებით გროვდება ჰიპერფუნქციურ პარათირეოიდულ ქსოვილში.

ჩვენებები:

• პირველადი ჰიპერპარათირეოზი (უმეტესად პარათირეოიდული ჯირკვლის ადენომის გამო)

• მეორადი ან მესამეული ჰიპერპარათირეოზი (ქრონიკული თირკმლის დაავადების გამო)

• პარათირეოიდული ჯირკვლის ადენომის ლოკალიზაცია ქირურგიულ ჩარევამდე

დასკვნები:

• პარათირეოიდული ადენომა 

• პარათირეოიდული ჰიპერპლაზია – მრავლობითი შეწოვის უბნები.

• ექტოპიური პარათირეოიდული ქსოვილი – შესაძლებელია აღმოჩენილი იყოს არატიპიურ ადგილებში (მაგ., შუასაყარში).

ფარისებრი vs. პარათირეოიდული სცინტიგრაფია

უსაფრთხოების ინსტრუქციები პაციენტებისთვის პროცედურის შემდგომ

სცინტიგრაფიის შემდეგ პაციენტის სხეულში მცირე რაოდენობით რადიოაქტიური ნივთიერება რჩება. მიუხედავად იმისა, რომ რადიაციის დოზა დაბალია და უსაფრთხოა, საჭიროა გარკვეული ზომების მიღება სხვა ადამიანების, განსაკუთრებით ორსულების, ბავშვებისა და იმუნოსუპრესირებული პირების დაცვისთვის.

ზოგადი უსაფრთხოების ინსტრუქციები სცინტიგრაფიის შემდეგ:

1. ჰიდრატაცია და ხშირი შარდვა

   • დალიეთ დიდი რაოდენობით წყალი 24-48 საათის განმავლობაში, რათა ორგანიზმიდან რადიოაქტიური ნივთირება სწრაფად გამოიდევნოს.

   • მოშარდეთ ხშირად და ყოველი შარდვის შემდეგ კარგად დაიბანეთ ხელები.

2. მოერიდეთ ახლო კონტაქტს სხვებთან

   • შეინარჩუნეთ უსაფრთხო მანძილი (დაახლოებით 1 მეტრი ან მეტი) ორსულებისა და პატარა ბავშვებისგან მინიმუმ 24 საათის განმავლობაში.

   • შეზღუდეთ ფიზიკური კონტაქტი, როგორიცაა ჩახუტება ან ბავშვების ხელში დაჭერა, განსაკუთრებით თუ გამოყენებული იყო მაღალი დოზით რადიოაქტიური ნივთიერება.

3. პირადი ჰიგიენა

   • საპირფარეშოს გამოყენების შემდეგ, კარგად დაიბანეთ ხელები.

   • ჭრბი ოფლიანობის შემთხვევაში, ხშირად გამოიცვალეთ ტანსაცმელი, რათა თავიდან აიცილოთ რადიოაქტიური ნარჩენების დაგროვება.

4. სპეციალური ზომები მეძუძური დედებისთვის

   • ძუძუთი კვების შემთხვევაში, შესაძლოა გარკვეული დროით ლაქტაციის შეჩერება დაგჭირდეთ. აუცილებელია ექიმთან კონსულტაცია კონკრეტული რეკომენდაციების მისაღებად.

5. საპირფარეშოს გამოყენება

   • სცინტიგრაფიის შემდეგ პირველი 24 საათის განმავლობაში, ტუალეტის ყოველი გამოყენების შემდეგ ორჯერ ჩამორეცხეთ წყალი.

   • დაბინძურების რისკის შესამცირებლად, მამაკაცებმა სასურველია მოშარდვისას მიიღონ მჯდომარე პოზიცია

6. რადიაციული დეტექტორები საზოგადოებრივ ადგილებში

   • ზოგიერთ აეროპორტში, საავადმყოფოში ან საზღვრის კვეთის ადგილებში დამონტაჟებულია რადიაციული დეტექტორები.

   • თუ სცინტიგრაფიის შემდეგ მოგზაურობა გაქვთ დაგეგმილი, თან იქონიეთ სამედიცინო ცნობა ან საჭიროების შემთხვევაში გააფრთხილეთ უსაფრთხოების სამსახური.

7. შემდგომი კვლევები და დამატებითი სკანირებები

   • თუ დაგეგმილია დამატებითი რადიოლოგიური კვლევები, დაიცავით ექიმის რეკომენდაციები დროისა და უსაფრთხოების ზომებთან დაკავშირებით.